Een ‘Beeldenkast’ in kwabstijl

Materiaal: eikenhout

Herkomst: vermoedelijk Amsterdam

Datering: 1650

Afmeting: hoogte: 216 x 172 x 72 cm

Literatuur: Country-life, 29 sept. 1977. Afbeelding ‘in situ’.

Provenance: ex. Collectie John de Visser, Hoorn

Deze kast uit 1650 was onbetwist het hoogtepunt uit de zeer interessante collectie van John E. de Visser (1916-2007) in het bijzondere ‘Huys Anno 1624’ in Hoorn. Het beeldhouwwerk van de kast is van uitzonderlijk hoge kwaliteit. Hiervan kan het bijzonder rijk gesneden fries als hoogtepunt worden beschouwd. Het is gedecoreerd met figuren, zeewezens en waterelementen. Poseidon, god van de zee, rijdt op een wagen die wordt voortgetrokken door een span zeepaarden. In zijn handen heeft hij korenaren en een zeis die overvloed en vruchtbaarheid symboliseren. Zijn vrouw Amphitrite zit op een hypocampus die wordt omgeven door een dolfijn en vrolijk musicerende figuren, terwijl hun zoon Triton de hoorn blaast. Het fries wordt in tweeën gedeeld door omgekrulde kap- of dakconsoles. De lagere lade van de kast is gedecoreerd met snijwerk van ranken en cherubijnenkopjes.

De bovenkast is gedecoreerd met drie beelden die symbool staan voor Geloof, Hoop en Liefde. De deuren in de bovenkast zijn voorzien van twee liggende panelen met gebeeldhouwde voorstellingen van Gerechtigheid en Voorzichtigheid. De voorstellingen zijn gecentreerd binnen een cartouche, waarvan het midden wordt bekroond door een leeuwenmasker, geflankeerd door een putto en het stadswapen van Amsterdam en van Hoorn.

De decoratie van de van de onderkast is ongewoon. De twee deuren bevatten verticale panelen met figuren die de Standvastigheid en Matigheid voorstellen. The figuren zijn wederom omlijst door een cartouche, gedecoreerd met engel figuren en kwabornamenten. De onderzijde van het paneel is gedecoreerd met een lint waarin de tekst ‘Anno 1650’ is gegraveerd.

Het is waarschijnlijk dat de kast is vervaardigd voor een waterschap of polderbestuur. Dit komt door de Hollandse herkomst, de dataring en de thematische decoratie van de kast. De decoratie bestaat uit twee stadswapens en verschillende ornamenten die in connectie met water kunnen worden gebracht. De verschillende deugden die worden gesymboliseerd door de sculpturen verwijzen daarnaast naar goede bestuurskwaliteiten.

De decoratie van de kast heeft meerdere overeenkomsten met een gelijksoortige kast uit het Rijksmuseum. Deze kast is afkomstig van J.A.Z. Graaf van Rechteren Limpurg, wiens familie in verband wordt gebracht met verschillende hoge functies binnen polderbesturen in de 17e eeuw. De kast is gedecoreerd met schepen, zeepaarden, tritons en nimfen. Naast de water gerelateerde decoratie, delen de kasten ook de sculpturen van leeuwenhoofden en festoenen.

Hoewel er nog geen archivalisch bewijs voor handen is, dat onze kast verbindt aan een waterschap of polderbestuur, zijn er toch verscheidene tekens die op deze herkomst wijzen. Echter is deze kast tot op heden het enige bekende voorbeeld van zijn soort, die bezit over afbeeldingen van twee stadswapens gepaard met een spectaculaire aquatische sculptuur.

Literatuur:

-Loek van Aalst en Annigje Hofstede. Noord-Nederlandse meubelen van renaissance tot vroege barok 1550-1670 pp. 63,136 -137, 493-496.

-Reinier Baarsen. Wonen in de Gouden Eeuw, 17e eeuwse Nederlandse meubelen, Amsterdam, 2007 pp. 38-41.