Twee haardpoppen

Herkomst: Nederland

Datering: 18^e eeuw

Materiaal: Olieverf op grenenhout

Afmetingen: Meisje: 114 x 32 cm, jongen: 106 x 30 cm

Haardpoppen zijn levensgrootte, platte, houten figuren, die zijn geschilderd en uitgesneden in de vorm van soldaten, bedienden, kinderen of zelfs dieren. De vroegste haardpoppen dateren in het begin van de 17^e eeuw, dit kunnen we herleiden aan de hand van de kleding waarin de figuren zijn afgebeeld. De illusionistisch stijl van schilderen, ook wel bekend als ‘tromp l’oeil’ was populair in deze periode en heeft een grote invloed gehad op deze objecten. Deze haardpoppen werden onder andere ter decoratie gebruikt en bijvoorbeeld in de haardopening gezet als deze niet werd gebruikt.

Hier zien we een jongen en een meisje afgebeeld in typische 18^e eeuwse kledij. Ook de haardracht van het meidje is typerend voor de periode en wordt ook wel een fontangekapsel genoemd. Het is een haardracht die tussen ongeveer 1680 en 1720 werd gedragen door vrouwen van adel en de patricische burgerij in Europa. Bij een fontangekapsel werden krullen hoog op het voorhoofd verwerkt tot een grote kuif; de krullen werden ondersteund door stijf gestevend kant, valse vlechten, haarstukken en soms kleine stellages van ijzerdraad. Het kapsel is vernoemd naar Mademoiselle de Fontanges, maîtresse van koning Lodewijk XIV. Zij zou hiertoe de aanzet gegeven hebben, toen tijdens een jachtpartij haar kapsel losraakte en ze haar haar met een lint opbond. De haardracht werd vervolgens na 1780 niet alleen populair in Frankrijk, maar ook in een groter deel van Europa. Rond 1815 raakte het bewerkelijke, hoge kapsel weer uit de mode.

Literatuur:

Graham, Clare. Dummy boards and chimney boards. Shire Publications Ltd: 1988.

Kuijvenhoven-Groeneweg, Leontine. ‘A la mode. Pruiken en kapsels.’ In: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 42, 2019.